به طور کلى، اضطراب، محصول احساس ناتوانى و ضعف، احساس پوچى و بى‏معنا دانستن زندگى، عدم دریافت حمایت از سوى دیگران، درماندگى در برابر موقعیت‏هاى تنیدگى‏زا و بحران‏هاى زندگى، ترس از شکست و نداشتن کنترل بر محیط است. جهان‏بینى توحیدى تفسیر واقع‏بینانه‏اى از حوادث و رویدادها ارائه نموده و براى پیشگیرى و درمان اضطراب، روش‏هاى بسیار مؤثرى را تدارک دیده است.
1 . دعا و نیایش و درمان اضطراب
در قرآن کریم، درمان تمام نگرانى‏ها و اضطراب‏ها یاد و ذکر خدا معرفى شده است: «بدانید و آگاه باشید که یاد خدا و ذکر او باعث آرامش دل‏هاست». یکى از مصادیق کامل ذکر خدا «نماز» است و خداوند متعال فلسفه نماز را تجلّى یاد خدا در دل‏ها بیان کرده است: «نماز را به خاطر ذکر من و یاد من به پا دارید».
تحقیقات تجربى نشان داده است افرادى که اهل دعا و نیایش هستند و در مراسم مذهبى شرکت مى‏کنند، از اضطراب کمترى برخوردارند. در ایران نیز پژوهش‏ها نشان مى‏دهد که هر قدر جوانان و نوجوانان به نماز مقیدترند، اضطراب آنها کمتر است.
2 . توکل به خدا و درمان اضطراب
یکى از روش‏هاى مؤثر در پیشگیرى و درمان اضطراب، توکل به خداوند است. علامه طباطبایى(ره) کاربرد توکل به خدا را در پیشگیرى و درمان اضطراب، این گونه تبیین نموده است: «در برخورد با رویدادهاى جهان دو نوع بینش وجود دارد : ایمان به خدا یا عدم ایمان. فردى که به پروردگار هستى ایمان ندارد، در پدیده‏هاى جهان، تنها به علل و اسباب ظاهرى توجّه مى‏کند و از آن‏جا که علل و اسباب طبیعى همیشه فراهم نیستند و کارایى لازم را ندارند، فرد، دچار اضطراب و افسردگى مى‏شود. اما انسان مؤمن، اداره جهان را در تصرف خدا و در احاطه اداره او مى‏داند.
از سوى دیگر، در مواجهه با مسائل زندگى و نیل به موفقیت به دو دسته از عوامل نیازمندیم: 1 . فراهم آوردن اسباب طبیعى 2 . فراهم نمودن شرایط روانى خاصى که بتوانیم بهتر با مسائل، رو به رو شویم. گاهى اضطراب، ترس و ضعف اراده، باعث مى‏شود که نتوانیم از راه حل‏هاى ممکن، به صورت مطلوب استفاده کنیم. در این گونه موارد، توکل و واگذارى کارها به خداوند، مى‏تواند در کاهش اضطراب و تقویت اراده، نقش مؤثرى ایفا نماید.
غبارى و همکارانش در سال 1381، تحقیقى را بر روى 514 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران انجام داده‏اند و به این نتیجه رسیده‏اند که دانشجویانى که میزان توکل آنها در سطح بالاتر بود، میزان اضطرابشان به مراتب از گروه دیگر، پایین‏تر بود. افراد مذهبى با تکیه و اعتماد به خدا احساس قوى بودن مى‏کنند و مطمئن هستند که با امداد غیبى از سوى خدا بر حوادث، پیروز خواهند شد و پشتشان به پشتیبانى خدا گرم است.
بسیارى اوقات، اضطراب ما ناشى از این است که نمى‏دانیم در آینده چه اتفاقى رُخ خواهد داد. نگران آینده زندگى، شُغل و رشته تحصیلى خود هستیم. اگر به خدا توکل کنیم و معتقد باشیم که او ما را در هر شرایطى یارى مى‏کند و خیر و صلاح ما را مى‏خواهد، هیچ گاه دچار اضطراب نخواهیم شد. شرایط سخت اقتصادى، اوضاع نابه‏سامان سیاسى و اجتماعى، تهدیدات استکبار جهانى، خطر مبتلا شدن به انواع بیمارى‏ها و از جمله ایدز، عواملى هستند که به شدّت، جامعه ما و بخصوص جوانان و نوجوانان ما را نگران و مضطرب نموده است. در چنین شرایطى، یگانه راه موفقیت و مصون ماندن از اضطراب و افسردگى، توکل به خداوند متعال است.
3 . نگرش مثبت به زندگى و پیشگیرى از اضطراب و نگرانى
روان‏شناسان معتقدند که اضطراب، از باورهاى غلط و افکار منفى ناشى مى‏شود. در اسلام، سعى شده است با ارائه نگرشى مثبت به افراد و تفسیر واقع‏بینانه از پدیده‏ها و رویدادهاى زندگى، از اضطراب و نگرانى و احساس پوچى در زندگى، جلوگیرى شود. این نوع شناختْ باعث مى‏شود انسان، جهان هستى را پدیده نظام‏مند، درهم تنیده و داراى قانون بداند که حتى در پس پدیده‏هاى به ظاهر ناخوشایند و متناقض نیز نوعى اراده، تدبیر و معنا نهفته است. از این رو، در انسانِ معتقد به دین، احساس آشفتگى، پوچى و بى‏معنایى رخ نمى‏دهد. اعتقاد به مصلحت الهى سبب مى‏شود که شخص در برابر پدیده‏ها و رویدادهاى زندگى و نیز وقایع غیرقابل کنترل، چون بیمارى، بلایاى طبیعى، مرگ عزیزان، شکست‏ها و ناکامى‏ها، به سادگى دچار اضطراب و نگرانى نگردد و انسجام شخصیتى و سلامت روانى خود را حفظ نماید.
براى مصونیت از اضطراب، مذهبى‏تر شویم!
آرى! جلو حوادث را نمى‏توان گرفت؛ اما همان گونه که با پوشیدن بارانى و در دست گرفتن چتر، مى‏شود از باران و برف در امان بود، با توکل به خدا، تقیُّد به نماز و برقرارى رابطه عاطفى و صمیمى با پروردگار هم مى‏توان در مقابل حوادث پایدارى کرد و از اضطراب و افسردگى، جان سالم به در بُرد